Toplar damarlar oksijenden fakir kirli kanı kalbinize taşıyan damarlardır. Bu damarlarda kanın tek yönlü akmasını sağlayan kapakcıklar vardır. Bu kapakçıkların iyi kapanmadığını hayal edin. Bu durumda kan kalbe doğru tek yönlü değil de aynı zamanda yerçekiminin de etkisi ile bacaklarımıza doğru geri akmaktadır. Bu durumda damarlanmanın yoğun olduğu baldır kaslarımızda kan birikir ve sonuç olarak şişlik, ağrı ve damarlarda belirginleşmeye neden olur. Özellikle yaz aylarında sıcak havanın etkisi ile damarlar genişler ve kapakçıkların arası açılarak kanın geriye doğru akması daha kolay hale gelir.
Varisli damarlar ip gibidir ve mavi veya kırmızı olabilir. En çok baldırların arkasında ve önünde, bacağın iç kısmında ve uyluklarda görülürler.
Varisli damarlar çeşitli nedenlerle gelişir. Risk faktörleri arasında yaş, aile öyküsü, kadın olmak, hamilelik, obezite, hormonal replasman veya kontrasepsiyon tedavisi, uzun süreli oturma veya ayakta durma ve diğerleri sayılabilir. Aile öyküsü veya yaş gibi bu risk faktörlerinden bazılarından kaçınmak diğerlerinden daha zordur. Peki varis oluşumunu engellemenin bir yolu var mı?
Varis hastalığı özellikle kadınlarda daha sık olmakla birlikte ülkemizde toplumun yaklaşık olarak üçte biri varis hastalığından değişik derecelerde etkilenmektedir. Bazı varis tedavilerinde (skleroterapi, köpük tedavisi gibi) kış ayları tercih edilmektedir. Şubat ayında olmamız nedeni ile varis şikayeti olan hastalarımız sıcak havalar gelmeden bir kalp ve damar cerrahisi uzmanına başvurmaları son derece önemlidir.
Varis geliştirme riski altında mıyım?
Aşağıdakilerden herhangi biri sizin için geçerliyse, varis olma olasılığınız daha yüksektir:
Aile öyküsü
Bunu size söylemekten çekiniyoruz, ancak annenizin varisli damarları varsa, varis geliştirme olasılığınız daha yüksektir. Kaynaklara göre varisli damarların yarısında aile öyküsü var.
Yaş
Yaşlandıkça, damarlarınızdaki kapakcıklar gençken olduğu kadar iyi çalışmayabilir. Bu, varisli damarlar için başka bir risk faktörüdür.
Cinsiyet
Üzgünüm hanımlar, ancak yaşadığınız hormonal değişiklikler, doğum kontrol haplarının kullanımı ve doğumlar ile birlikte varis riskiniz artabilir.
Gebelik
Büyüyen bebeğiniz sadece mesanenize baskı yapmaz, aynı zamanda bacak damarlarınıza da baskı yapar. Neyse ki bu durumda, damarlar genellikle doğumdan üç ila 12 ay sonra iyileşir.
Fazla kilolu veya obez olmak
Bu aşırı kilo, damarlarınıza daha fazla baskı uygulayarak riskin artmasına neden olur.
Uzun süre ayakta durmak veya oturmak
Uzun süre aynı pozisyonda kalmak, damarlarınızı daha fazla çalışmaya zorlar ve bu da sizi riske atabilir.
Önceki kan pıhtıları
Bacaklarınızda veya damarlarınızda herhangi bir travma yaşamış veya başka sebeple pıhtı gelişmiş ise, bu onları zayıflatabilir ve varis geliştirme şansınızı artırabilir.
Varisli Damarların Kötüleşmesini Nasıl Önlersiniz?
Neyse ki, bacaklarınızdaki kan akışını artırmak için atabileceğiniz bazı basit adımlar var, bunlar esasen bir takım yaşam tarzı değişiklikleri içerir ve genel sağlığımızı da olumlu yönde etkiler. Sonuç olarak varislerinizin kötüleşmesini önleyebilirsiniz.
1- Düzenli egzersiz yapın.
Bacak kaslarınız en büyük müttefiklerinizdir. Bacak kaslarınız adeta bir pompa gibi çalışarak damarlarınızın kanı kalbe itmesine yardımcı olurlar. Bu, kaslarınız yerçekimine karşı çalıştığı için çok faydalıdır. Herhangi bir bacak egzersizi, yeni varisli damarların ortaya çıkmasını önlemeye de yardımcı olacaktır.
2- Fazla kilonuz varsa kilo verin
Fazla kilolu veya obezseniz bacaklarınıza daha fazla baskı uyguluyorsunuz demektir. Kilo vermek, yeni varisli damarların oluşmasını da önleyebilir. Varisli damarlara yardımcı olmaktan başka kilo vermenin birçok faydası vardır. Ayrıca kalp hastalığı, felç ve Tip 2 diyabet riskinizi azaltır.
3- Uzun süre ayakta durmaktan veya oturmaktan kaçının.
Uzun süre ayakta durmak veya oturmak kanınızın bacak damarlarında yerçekimine karşı hareket etmesini zorlaştırır. Bu, damarlarınızdaki basıncın yükselmesine neden olur. Bu, sonunda ayak bileklerinizin etrafında kan birikmesine neden olabilir ve ayaklarınız ve baldırlarınız şişebilir ve ağrıyabilir.
Hareket etmek venöz basıncı azaltacak ve kan dolaşımınızı iyileştirecektir. Bacaklarınızı günde en az üç kez, her seferinde 15 dakika kaldırmaya çalışın. Ayaklarınızı kalbin üzerine kaldırmak yerçekimi etkisini kırar. Bu, daha iyi kan dolaşımı ve daha az ayak bileği şişmesi ile sonuçlanır.
Günümüzün ofis çalışanları, varisli damarlar geliştirme veya onları daha da kötüleştirme riski altındadır. Bu tür işe sahip olanlar otururken ayak bileklerini aşağı yukarı hareket ettirerek (gaz-fren egzersizi) baldır kaslarını çalıştırabilirler En saatte bir mola vermeyi ve sadece dinlenme odasına gidip gelse bile ayağa kalkıp kısa bir süre yürüyüş yapmayı unutmayın. Bu, bacak kaslarını kanı kalbe doğru hareketsiz bir pozisyondayken olduğundan daha fazla hareket ettirmeye zorlar. İşiniz uzun süre ayakta durmanızı gerektiriyorsa, bir süre oturmak için benzer bir mola vermeyi deneyin.
4- Dar giysiler giymeyin.
Bu, bacaklarınıza daha fazla baskı uygulayarak varisli damarları daha da kötüleştirebilir. Bacak damarlarınızı sıkıştıracak kıyafetler kanın kalbe doğru akmasını engelleyerek alt bölgelerde birikmesinde neden olur. Bu sebep ile günlük kıyafetleriniz sıkmayan daha bol kıyafetlerden seçebilirsiniz.
5- Ayaklarınızı yukarı kaldırdığınızdan emin olun.
Mümkün olduğunda, kanın kalbinize doğru geri akabilmesi için ayaklarınızı bir sandalyeye veya tabureye yerleştirin. Bu, özellikle uzun süre ayakta durmanızı veya oturmanızı gerektiren bir işiniz varsa önemlidir.
6- Hafif basınçlı (dinlendirici) varis çorapları giyin.
Bu aynı zamanda varisli damarların oluşmasını önlemeye yardımcı olmak için alınacak iyi bir önleyici tedbirdir. Bunlar orta basınçlı varis çorapları kadar baskı oluşturmaz, ancak çoğu için ihtiyaç duydukları tek şey budur.
7- Basınçlı varis (kompresyon) çorapları.
Varis çorapları, damar kapaklarınızı doğru konumda tutmanıza yardımcı olur. Bu, damarların düzgün çalışmasını kolaylaştırır ve kan birikmesini, şişmeyi ve ağrıyı azaltır.
Gün boyunca destekleyici kompresyon uyguladıktan sonra daha az gece krampları yaşarsınız. Damarlarınızın ne kadar hasar gördüğüne bağlı olarak çeşitli sıkıştırma seviyeleri vardır. Dört sıkıştırma seçeneğinden birini seçerken kalp ve damar cerrahisi uzmanı olan doktorunuzla konuşmanız iyi bir fikirdir: hafif, orta, sıkı veya ekstra sıkı gibi değişik derecelerde varis çorapları vardır.
Bunları reçetesiz satın alabilir veya doktorunuzdan reçeteli olarak isteyebilirsiniz.
8- Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyin
Değiştiremeyeceğiniz risk faktörlerine bağlı olarak varis gelişebilir. Bu, damarlarınıza daha fazla zarar gelmesini önlemek için sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapmayı denemeyi önemli hale getirir.
Obezite, toplardamar içi basıncının yüksek olması durumu ağırlaştırıcı faktörlerden biridir. Karmaşık karbonhidratlara, yeterli miktarda proteine ve sağlıklı yağlara dayalı sağlıklı bir diyet yemek çok önemlidir. Tuz oranı yüksek gıdalardan kaçının ve lif ve potasyum oranı yüksek gıdaları dahil edin. Gün boyunca yeterince su için – uygun hidrasyon, sağlıklı kan dolaşımı anlamına gelir.
9- Egzersiz rutininizin bir parçası olmalıdır
Varisli damarları önlemek için en faydalı egzersiz yürümektir.
Yoga da iyi bir seçenektir. Ayaklarınızı kalbinizden daha yükseğe çıkaran birçok poz uygulayabilirsiniz. Yoga ayrıca baldırlarınızdaki ve hamstringlerinizdeki en derin kasları esnetmeye ve tonlandırmaya yardımcı olabilir. Derin kaslar bir dereceye kadar damar kapakçıklarının düzgün çalışmasına yardımcı olabilir.
Diğer faydalı egzersiz türleri arasında bisiklet ve yüzme bulunur.
10- Hamileler için uyku pozisyonları
Hamilelik, varislerin en büyük nedenlerinden biridir.
Sol tarafınıza yatmak varis oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir ve mevcut varis semptomlarını hafifletebilir. Bu uyku pozisyonu, genişleyen rahminizin vücudunuzun sağ orta tarafında bulunan pelvik bölgenizdeki büyük damara uyguladığı baskıyı azaltmaya yardımcı olur.
11- Bacaklarınıza soğuk duş aldırın
Soğuk bacak damarlarının büzüşmesinde neden olarak damarları daraltır ve kapakcıklar arasındaki boşluğu azaltarak kanın geri kaçmasını azaltır. Bu nedenle sıcak yaz aylarında fırsat buldukça bacaklarımızı soğuk su ile duş aldırmak oldukça faydalıdır. Yine soğuk kış aylarında aldığımız sıcak duş sonrası en son olarak bacaklarımıza soğuk su tutarak duşumuzu sonlandırmamız faydalı olacaktır.
12- Ayakkabılarınız yüksek topuklu olmasın
Ayakkabı seçimimiz varise etken mi? Elbette ayakkabı varis için önemli bir etken. Çünkü ayakkabılar bacak kaslarınızı etkiliyor. Yürümediğinizi varsaydığımızda, düz zemine bastığınızda ayağınızda basınç oluşuyor. Bu da kaslarımızı etkiliyor. Peki, nasıl ayakkabı giymeliyiz? Ayak tabanına eşit basınç uygulayacak bir ayakkabı bulmamız lazım.
Dolgu topukla stiletto arasında bir fark yok. Topuklu ayakkabı giydiğiniz her durumda ayak tabanındaki basınç artar ve vücutta fizyolojik bir duruş oluşmaz. Bu durumda da ağırlığınızın büyük çoğunluğunu parmak ucunuza vermiş oluyorsunuz. Ayak kavsini ve topuğunu tam kullanamadığınız için kaslar kasılı kalıyor ve kas pompa gücünü kaybediyor. Gevşek olması gereken kas tam anlamıyla kasılıyor. Ayak tabanına basınç eşit derecede dağılmıyor. Bu da varis oluşumuna katkıda bulunuyor.
Kış aylarında bulunduğumuz bu günlerde daha sık bot, çizme tarzı gibi topuklu ayakkabılar giymekteyiz. Bunların topuklarının 3 cm yi geçmemesine özen gösterelim.
13- Sigara içmeyin
Sigara içmenin en korkutucu yanı sadece bacaklarınızdaki kötü görünümlü varisler değil aynı zamanda tehlikeye attığınız kalp sağlığınızdır.
Tedavi edilmemiş varisler kalbe dönem kan akışını sekteye uğratacak, sağlıklı dolaşımı bozacak ve böylece ayakta ülser dediğimiz yaraların oluşmasına yol açacaktır.
Hepimiz biliyoruz ki sigarada bulunan 7000’den fazla kimyasal bileşen dolaşım bozukluklarına ve kan damarlarının daralmalarına yol açmaktadır.
Yukarıda saydığımız bu iki etki varisli damarlar için bir davet çağrısıdır. Ne kadar sigara içerseniz o kadar dolaşımınızı bozarsınız ve varisli damarlarınız da bir o kadar kötüleşir.
14- bacak bacak üstüne atmayın
Otururken, bazılarımız daha şık ve etkili görünmek için bazılarımız ise daha rahat olduğunu düşündükleri için bacak bacak üstüne atmayı tercih ederler.
Bacak bacak üstüne atıldığı sırada atardamarlar ve toplardamarlar baskı altında kalır. Atardamarların duvarı toplardamarlara göre çok daha kalındır. Bu nedenle atardamarların tıkanma ihtimali çok düşüktür. Ancak toplardamarların duvarı çok incedir. En ufak baskı altında bile büzüşebilirler. Bu tarz oturma nedeni ile diz arakasında bulunan ve kasların arasında yer alan ana toplardamarın baskı ile kapanma ihtimali vardır. Böyle bir ihtimal gerçekleştiği takdirde diz altında yer alan damarlardaki kan tam boşalamadığından, bu bölgede basınç artacak ve bu bölgede dolaşım bozulacaktır. Ancak şunu da ifade etmek gerekir ki, hiç kimse varis oluşturacak kadar uzun süre bacak bacak üstüne atarak oturamaz.
